Οι Υπολογιστές ή τα Βιβλία είναι η Καλύτερη Μάθηση για τα Παιδιά?

Ο Αρχαίος Έλληνας Φιλόσοφος Σωκράτης έλεγε ότι η Καταγραφή Πραγμάτων θα έκανε τους Ανθρώπους να Ξεχνούν. Τώρα, χιλιάδες χρόνια Αργότερα, Βρισκόμαστε στην Ευτυχή θέση να μπορούμε να Συζητήσουμε τη Σκέψη του Σωκράτη ακριβώς επειδή Καταγράφηκε!

Οι σχολιαστές συχνά λένε ότι ο γραπτός λόγος, τα βιβλία, είναι ο καλύτερος και ότι οι υπολογιστές επηρεάζουν αρνητικά τη μάθηση, σχεδόν για τους ίδιους λόγους που ο Σωκράτης ήταν αντίθετος με τη γραφή: τη λήθη, ενώ η μνήμη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της μάθησης.

Μπορεί να Αναρωτιέστε: Τι Έχουν οι Άνθρωποι Εναντίον των Νέων Τεχνολογιών;

Καθώς όλο και περισσότερες τάξεις στρέφονται από τα έντυπα σε ψηφιακά βιβλία και άλλο υλικό, οι ερευνητές εξετάζουν τον αντίκτυπο στη μάθηση των παιδιών.

Ο τομέας είναι νέος και τα στοιχεία είναι ανάμεικτα – δεν υπάρχει επιστημονική συναίνεση σχετικά με το εάν τα βιβλία ή οι ψηφιακές συσκευές είναι καλύτερα για τη μάθηση ενός παιδιού.

Μια μελέτη σε δημοτικά σχολεία, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι η αντικατάσταση των σχολικών βιβλίων με φορητούς υπολογιστές δεν επέφερε τελικά διαφορά στη μάθηση των μαθητών – δεν ήταν ούτε θετική ούτε αρνητική.

Δεν είναι όμως κοινή λογική ότι και οι δύο μορφές μάθησης, έντυπη και ψηφιακή, μπορούν να είναι αποτελεσματικές ή όχι, ανάλογα με το άτομο και την περίσταση; Ας Εμβαθύνουμε λίγο Περισσότερο.

Η Πρώιμη Μάθηση Επανασυνδέει τον Εγκέφαλο!

Είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη εδώ τη νευροεπιστήμη, επειδή μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να επιλέξουν ποια εργαλεία θα χρησιμοποιήσουν σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης ενός παιδιού.

Και οι νευροεπιστήμονες μας έχουν δείξει ότι η μάθηση και ο σχηματισμός της μνήμης αναδιαμορφώνουν φυσικά τον εγκέφαλο.

Ο εγκέφαλος είναι «πλαστικός» – αναπτύσσεται και κλαδεύει τις συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων καθώς σχηματίζουμε αναμνήσεις, μαθαίνουμε και ξεχνάμε. Αυτό ισχύει σε όλες τις ηλικίες, αλλά ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα πλαστικός κατά την παιδική ηλικία.

Η πλαστικότητα του εγκεφάλου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εμπειρίες και το περιβάλλον μας.

Μελέτες έχουν δείξει ότι όσο πλουσιότερο είναι το μαθησιακό μας περιβάλλον κατά την παιδική ηλικία, τόσο περισσότερα «πράγματα» μαθαίνουμε – αλλά αλλάζουμε επίσης τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός μας μαθαίνει νέα πράγματα για το υπόλοιπο της ζωής μας.

Το καλύτερο παράδειγμα εδώ είναι η εκμάθηση γλωσσών. Τα παιδιά μαθαίνουν μια δεύτερη γλώσσα πολύ εύκολα σε σύγκριση με τους ενήλικες, επειδή ο εγκέφαλός τους είναι πιο εύπλαστος.

Επιπλέον, οι ενήλικες που έμαθαν δύο γλώσσες στην παιδική ηλικία μπορούν να μάθουν μια τρίτη γλώσσα πολύ πιο γρήγορα από τους ενήλικες που έμαθαν μόνο μία γλώσσα στην παιδική ηλικία – ο εγκέφαλός τους έχει εκπαιδευτεί να μαθαίνει γλώσσες.

Στο άλλο άκρο του φάσματος, η αισθητηριακή στέρηση κατά την παιδική ηλικία αλλάζει μόνιμα τον εγκέφαλο προς το χειρότερο. Τα παιδιά που στερούνται διαφορετικές εμπειρίες – λιγότερη αφή και αλληλεπίδραση με ενήλικες, για παράδειγμα, λιγότερες εικόνες και ήχοι και περιορισμένη πρόσβαση στη μάθηση – μπορούν να αναπτύξουν μικρότερους εγκεφάλους. Αυτές οι αλλαγές συχνά δεν μπορούν να αντιστραφούν αργότερα στη ζωή.

Οφέλη από Πλουσιότερες Μαθησιακές Εμπειρίες!

Τι σημαίνει αυτό για την εκπαίδευση; Τα παιδιά πρέπει να εκτίθενται σε όσο το δυνατόν περισσότερα διαφορετικά είδη μαθησιακών εργαλείων, τόσο ψηφιακά όσο και φυσικά.

Μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να στραφούμε σε βιβλία και γραφή για να σχηματίσουμε διαρκή γνώση για κάτι.

Μελέτες  δείχνουν ότι η πράξη της γραφής απαιτεί από τον εγκέφαλο να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία λήψης σημειώσεων, αλλά ο εγκέφαλος είναι λιγότερο ενεργός κατά την πληκτρολόγηση, επομένως η γραφή με το χέρι δεσμεύει περισσότερο υλικό στη μνήμη.

Ή η χρήση ψηφιακών πλατφορμών μάθησης θα μπορούσε να σημαίνει μια πολύ πιο πλούσια εμπειρία: έναν πλούτο ταινιών κινουμένων σχεδίων, εκπαιδευτικών εφαρμογών που βασίζονται σε ανταμοιβές, εικονικών τάξεων και εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT για να παρακινηθούν οι μαθητές να μαθαίνουν με διαδραστικούς τρόπους.

Έρευνες δείχνουν ότι η ψηφιακή τεχνολογία είναι αποτελεσματική στην ενίσχυση των δεξιοτήτων γραμματισμού και αριθμητικής, της χειρωνακτικής επιδεξιότητας και της οπτικοχωρικής μνήμης εργασίας όταν χρησιμοποιείται σε μαθησιακό πλαίσιο.

Τα ευεργετικά αποτελέσματα αυτού επηρεάζουν όλους τους τομείς της μάθησης ενός παιδιού, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας, του λειτουργικού γραμματισμού, των μαθηματικών, των φυσικών επιστημών, των γενικών γνώσεων, της δημιουργικής σκέψης – και η λίστα συνεχίζεται.

Υπολογιστές: Επιπτώσεις στη Σωματική και Ψυχική Υγεία!

Υπάρχουν επίσης και αρνητικά στοιχεία που συνδέονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι υπολογιστές μπορούν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην προσοχή και ότι τα παιδιά χρησιμοποιούν τους υπολογιστές παθητικά αντί ως ενεργό εργαλείο μάθησης που εμπλέγει τον εγκέφαλο. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές εάν αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις είναι βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες.

Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν επίσης ότι η υπερβολική χρήση υπολογιστών επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία. Αλλά αυτό μπορεί να έχει περισσότερο να κάνει με το να κάθεστε σε ένα μέρος για μεγάλο χρονικό διάστημα, παρά με τους ίδιους τους υπολογιστές.

Γι’ αυτό το τρέξιμο έξω ή το κλωτσάρισμα της μπάλας είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των παιδιών και την ακαδημαϊκή τους επίδοση.

Το Πραγματικό Πρόβλημα στην Εκπαίδευση είναι η Φτώχεια!

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στην εκπαίδευση ενός παιδιού. Το οικογενειακό του περιβάλλον είναι εξίσου σημαντικό με τα υλικά και τις συσκευές που χρησιμοποιεί για τη μάθηση. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην εκπαίδευση είναι η φτώχεια — η περιορισμένη πρόσβαση σε βιβλία και υπολογιστές. 

Αυτό το ζήτημα έγινε εμφανές κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, όταν τα παιδιά από μειονεκτούντα περιβάλλοντα είχαν λιγότερη πρόσβαση σε υπολογιστές ή βιβλία στο σπίτι σε περιόδους που τα σχολεία ήταν κλειστά.

Μια έρευνα με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι το ένα τρίτο των μαθητών σε υποβαθμισμένες περιοχές δεν είχαν επαρκή πρόσβαση σε εργαλεία κατ’ οίκον μάθησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. 

Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση της ακαδημαϊκής τους επίδοσης. Τα μαθησιακά αποτελέσματα στα παιδιά ηλικίας λυκείου έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια και αυτό οφείλεται περισσότερο σε κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες παρά σε οτιδήποτε άλλο, σύμφωνα με μελέτες. Είναι μια τάση που παρατηρείται σε όλο τον κόσμο και έχει συσχετιστεί με την περιορισμένη πρόσβαση σε πλουσιότερα εκπαιδευτικά εργαλεία.